3.2 Kesantunan Verbal

3.2 Kesantunan Verbal

·         Awang Sariyan mendefinisikan kesantunan sebagai penggunaan bahasa yang baik, sopan dan beradab memancarkan peribadi mulia dan menunjukkan penghormatan kepada pihak yang menjadi teman bicara.

·         Kesantunan berbahasa seharusnya diamalkan bukan sahaja dalam konteks komunikasi lisan sahaja malah berlaku dalam komunikasi bukan lisan.

·         Verbal merupakan perkataan bahasa Inggeris yang bermaksud lisan.

·         Kamus Dewan (1984), lisan sebagain sesuatu yang diucapkan dengan tidak bertulis.

·         Kesantunan verbal ialah kesopanan dan kehalusan bahasa semasa berkomunikasi secara lisan.

·         Dalam masyarakat Melayu, kesantunan berbahasa amat mustahak kerana bahasa melambangkan kehalusan budi, kesopanan dan tingkah laku penutur dalam masyarakat bahasa tersebut.

·         Sebagai contoh,

Ø  Bertanya khabar terlebih dahulu apabila bertemu sahabat lama.

Ø  Memberi salam apabila bertemu dengan sahabat handai atau orang yang lebih tua sebagai tanda menghormati orang lain.

·         Semasa berkomunikasi, kita menggunakan komponen-komponen bahasa seperti fonetik dan fonologi, morfologi, sintaksis dan semantik

Ø  Fonetik dan fonologi berkaitan dengan penyebutan dan bunyi bahasa yang betul.

Ø  Sintaksis berkaitan dengan penggunaan ayat dengan betul.

Ø  Semantik berkaitan dengan makna kata atau ayat yang digunakan.

·         Kesimpulannya,kesantunan bahasa verbal merujuk kepada percakapan lisan dan pertuturan.

Aspek-aspek kesantunan verbal

·         Cara sapaan lisan menurut bahasa Melayu dengan sopan-santun supaya tidak dianggap sebagai biadap atau tidak berbudi bahasa.

·         Kehalusan budi bahasa dalam memakai atau menggunakan bahasa atau kesopanan ketika menggunakan bahasa.

Ø  Bahasa halus mengikut Asmah Haji Omar disamakan dengan pendidikan yang penuh dengan adab tatatertib.

·         Bahasa Melayu mempunyai sistem sapaan dan panggilan yang tersendiri.

Ø  Sistem sapaan dan panggilan ini melibatkan penggabungan gelaran rujukan hormat dan ganti nama.

·         Penggunaan kosa kata dan ganti nama diberi perhatian khusus agar sesuai dengan kedudukan, pangkat, umur dan keakraban hubungan.

·         Kesantunan berbahasa juga dikaitkan dengan penggunaan bahasa halus  termasuk di dalamnya ialah laras bahasa istana. Antara ungkapan berkenaan termasuk:

·         Kata dan ungkapan bertatasusila banyak digunakan dalam keadaan biasa.

·         Lihat contoh berikut:

Ø  Pak cik: digunakan untuk orang lelaki yang amat sebaya dengan ayah sendiri.

Ø  Mak cik: digunakan untuk orang perempuan yang kira-kira sebaya dengan emak kendiri.

Ø  Tok: digunakan untuk orang lelaki atau perempuan yang kira-kira sebaya dengan datuk atau nenek kendir.

Ø  Abang: digunakan untuk orang lelaki yang tidak setua ayah sendiri dan juga tidak sebaya.

Ø  Kakak: digunakan untuk orang perempuan yang tidak setua emak sendiri dan juga tidak semuda diri.

Ø  Adik: digunakan untuk orang lelaki atau perempuan yang lebih muda daripada sendiri.

·         Sistem panggilan kekeluargaan terbahagi kepada:

a.      Panggilan kekeluargaan pertalian darah

-(Pak Long, Mak Long Pak Ngah, Mak Ngah, Pak Lang, Mak Lang)

b.      Gabungan nama kekeluargaan asas

-(Abang (bang) dan Kak dengan jenama kekeluargaan pertalian darah hanya terbatas kepada Long, Ngah dan Cik seperti Bang Long, Kak Long, Bang Ngah, Kak Ngah, Bang Cik, Kak Cik)

c.       Sistem panggilan kekeluargaan ikatan perkahwinan

-Diwakili oleh menantu, mentua dan ipar.

·         Gelaran Pergaulan Tak Bersahaja (Formal)

-Tuan

-Encik, Cik

-Puan

-Saudara

-Saudari

-Tetuan

·         Gelaran Warisan

-Contoh Raja(Perak, Selangor), Pangeran, Pangeran Muda (Brunei Darussalam), Tengku (Kelantan, Pahang, Kedah, Terengganu)

-Gelaran Keturunan  orang-orang besar

·         Gelaran Warisan kepada keturunan Nabi Muhammad S.A.W. seperti

ü  Syed atau Sayed bagi lelaki

ü  Syarifah bagi perempuan

·         Gelaran Kurniaan

-Tun, Toh Puan, Puan Sri, Datuk (Datuk Seri, Datuk Paduka, Datuk Setia)

-Pendeta Za’aba (gelaran kurniaan yang diberikan oleh pertubuhan seperti      Kongres Bahasa Melayu Ketiga (1956) )

-Gelaran Bapa Kemerdekaan kepada Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj

·         Kata Panggilan Dalam Majlis Rasmi

·         Komunikasi bukan lisan  yang melibatkan pergerakan badan, ekspresi wajah, dan postur badan dengan tujuan untuk menerangkan sesuatu dengan lebih mendalam tentang sesuatu konsep yang hendak disampaikan.