5.2 Strategi Kesantunan Nonverbal

5.2 Strategi Kesantunan Nonverbal

·         Kesantunan Nonverbal atau bukan verbal merupakan bahasa komunikasi bukan lisan yang melibatkan isyarat tangan, air muka dan gerakan badan

·         Contoh-contoh penggunaan strategi kesantunan nonverbal yang terdapat dalam kehidupan masyarakat Malaysia:

Ø  Strategi toleransi

Ø  Strategi bertimbang rasa

Ø  Strategi memberi salam

Ø  Strategi bersopan santun

Ø  Strategi ramah mesra

Ø  Strategi tidak mementingkan diri sendiri

Ø  Strategi merendah diri

Ø  Strategi berterima kasih

·         Strategi Kesantunan Lisan

·         Teori Kesantunan Brown and Levinson (1978:1987) telah mengutarakan bahawa setiap individu yang kompeten mempunyai air muka (face), dan menyedari bahawa individu yag lain juga mempunyai air muka.

·         Konsep air muka bermaksud imej diri dan penutur di tempat awam (public self image).

·         Dalam percakapan seseorang perlu bersopan santun dengan menggunakan kata-kata yang sesuai dengan situasi.

·         Tujuannya adalah untuk penjagaan muka seseorang.

·         Strategi berinteraksi ini mengutamakan dua jenis air muka iaitu

o   Air muka positif

o   Air muka negatif

·         Empat strategi Kesantunan lisan Brown & Levinson

Ø  Strategi Langsung

ü  Melakukan FTA (perilaku bahasa yang mengancam air muka) untuk menyatakan sesuatu dengan jelas.  Biasanya dalam bentuk perintah dan digunakan antara pihak yang saling mengenal dan rapat, seperti teman/ anggota keluarga.

ü  Penutur ingin menyampaikan sesuatu dengan cepat dan efektif.

ü  Biasanya digunakan antara teman akrab atau anggota keluarga.

Ø  Strategi Kesantunan Negatif/ Formal

ü  Penutur menjaga air muka negatif lawan tutur untuk mempertahankan kebebasan tindakannya.

ü  Biasa berlaku dalam kalangan orang yang belum dikenali, antara atasan dengan bawahan dan antara orang muda dengan orang yang lebih tua.

Ø  Strategi Kesantunan Positif/ Keakraban

ü  Penutur melakukan FTA dengan menjaga muka positif pendengar.

ü  Biasa digunakan antara dua orang teman, kenalan atau pihak-pihak yang berhubungan akrab.

Ø  Strategi tidak Langsung

ü  Penutur melakukan FTA secara tidak langsung dengna membiarkan lawan tutur mentafsir tuturannya.

ü  Digunakan terutama apabila ada ancaman yang lebih serius terhadap air muka lawan tutur.

·         Justeru, orang Melayu akan menggunakan pelbagai strategi semasa berinteraksi.  Antara strategi kesantunan yang digunakan ialah:

1.      Strategi ikhlas

2.      Strategi merendah diri

3.      Strategi maaf

4.      Strategi penyelesaian

5.      Strategi memberi peluang

6.      Strategi penghargaan dan pujian

7.      Strategi berterima kasih

8.      Strategi kiasan

9.      Strategi berhemah dan berlemah-lembut

10.  Strategi bersalam dan memperkenalkan diri

11.  Strategi kecindan

12.  Strategi menyapa/menegur

13.  Strategi ungkapan Rabbani

Strategi Kesantunan Penulisan

·         Menurut Brown & Levinson

1.      Membuat andaian bahawa setiap individu:

ü  Mempunyai air muka

ü  Menyedari bahawa individu yang lain juga mempunyai air muka.

2.      Air muka terbahagi kepada dua,

ü  Air muka positif : keinginan individu untuk merasakan bahawa dirinya atau air mukanya.

ü  Air muka negatif: keinginan individu untuk merasakan hak, kebebasan dan kuasa autonomi terhadap tindakannya.